Even de phlung betalen, dacht ik vandaag. De elektriciteitsrekening betalen is iets wat elke maand terugkomt. Als we het in Nederland hebben over betalen dan komen we al snel op automatische incasso’s, de betaalapp en soms zelfs een makkelijke ‘tikkie’. Dingen zoals TAN- codes zijn alweer achterhaald. Maar in Cambodja betaal je sommige rekeningen gewoon contant op elke hoek van de straat bij een speciaal kantoortje.
Vanochtend was op weg naar mijn afspraak met een vriendin. Nog even de elektriciteit betalen, dacht ik. Op de een of andere manier had ik deze keer geen rekening ontvangen. Dit betekent dat ik helaas niet naar elk hoekje van de straat kan, maar naar een speciaal kantoor moet. Vorige maand kreeg ik de rekening één dag voor de datum dat hij betaald moest worden en moest ik ook naar dat kantoor. Toen stond ik binnen 15 minuten weer buiten. En meer ervaring heb ik er niet mee, dus dit leek me een mooi klusje om vandaag nog snel even te doen. Niet beseffende dat mijn 15 minuten verachtvoudigd zouden worden!
Praten zonder woorden
Deze keer staan er niet een paar mensen binnen maar een paar honderd en de rij begint buiten al! Lieve help, ik heb echt de verkeerde dag uitgekozen. Heeft iedereen net zijn salaris gekregen en gaan ze nu allemaal de elektra betalen? Is de deadline om elektra te betalen dan echt voor iedereen hetzelfde? Of komt het omdat het gisteren een nationale feestdag was en ik toen al voor een gesloten deur stond? Ik probeer er achter te komen door de vrouw achter mij in de rij aan te spreken. Ze kijkt wat verlegen om zich heen en durft niets meer terug te zeggen, nu ze beseft dat ik haar taal spreek. Dan maar even gezellig samen om ons heen kijken en om dezelfde dingen lachen. Even later lukt het wat beter om een klein praatje te maken.
Tja, het is dan ook niet gebruikelijk om hier als enige buitenlander tussen te staan, begrijp ik uit de woorden van iemand verderop in de rij die naar mij refereert. We staan allemaal in mooie rijen, lijf tegen lijf. Wat me opvalt is wanneer er een man tussendoor moet, je als vrouw alle ruimte maakt met zo min mogelijk aanraking. Ondertussen staan de ooms (zoals je hen in het Khmer zou noemen) gezellig te grappen met elkaar. Er wordt wel iets gezelligs van deze tijd gemaakt en als mensen deze wachttijden normaal lijken te vinden dan zal ik me daar ook in schikken. Soms staan we hier opeens voor zulke verrassingen en ben je een halve dag verder om één klusje af te handelen.
Ik ben bijna aan de beurt en zie een rij medewerkers. Ze zitten achter glas, met een mondkapje op, en handelen alle betalingen af. Het geld wordt met de hand in een hoog tempo geteld en de persoon daarachter zit de grote stapels geld nog een keer na te tellen voordat ze naar de kluis worden gestuurd. Als je pech hebt sta je achter een huiseigenaar, die zo’n dertig rekeningen tegelijk komt afhandelen. Met deze drukte zijn ze niet zo scheutig om je voor te laten gaan. Tijdens zo’n situatie willen je gedachten soms nog net even iets verder gaan. En ik bedenk wat een pech het zou zijn als nu de lunchpauze ingaat. In gedachte zie ik opeens alle luiken dichtgaan met de mededeling dat we een uur later terug kunnen komen.
Einde in zicht
Gelukkig ben ik dan eindelijk aan de beurt en hebben ze aan mij hebben een makkelijke klant. Want ik word direct naar het volgende kantoor doorgestuurd, omdat ik geen rekening heb ontvangen. Ach nee toch, ik ben bang dat ik er nog wel een uur aan vast moet plakken. En ja hoor, dat gebeurt ook! Met wat krabbels op een apart briefje word ik weer terug gestuurd in de overvolle rijen. Omdat ik de bordjes nog niet goed kan lezen, snap ik het verschil tussen de rijen niet en zie ik overal mensen met stapels rekeningen in hun hand. Maar op dit moment kan ik niet meer weg en naar mijn afspraak gaan. Dus misschien dan maar alvast even bijkletsen met deze vriendin via WhatsApp.
Een bewaker snapt mijn verwarring en plukt me na twintig minuten uit de ene rij en zet me in een andere rij. Na nog eens drie kwartier ben ik eindelijk klaar. Wat ben ik blij dat ik op deze manier niet ook nog eens de telefoon, het water, het internet en de huur apart hoef te betalen. Anderhalf uur te laat kom ik bij mijn vriendin aan. Tja, zeggen we tegen elkaar, zorg altijd dat je een boek bij je hebt in Cambodja, je weet maar nooit waar je belandt! Vanuit westerse ogen lijkt deze ervaring echt pure tijdverspilling. Maar toch leken de lokale mensen in de rij niet gefrustreerd te zijn en het gewoon te accepteren. In mijn training werd mij geleerd dat christelijke werkers overzees eerst meer mogen leren om tijd te verspillen. Misschien doelden ze op situaties als. Ik heb mijn frustratie dan ook maar omgezet in acceptatie en tijd genomen om mensen maar eens goed te observeren. Dan heeft zelfs die ‘tijdverspilling’ nog nut. Gewoon kijken wat mensen nu precies doen en gezellig met ze meepraten. Ik leer dat het voor de mensen hier niet gaat om tijd, effectiviteit of nut. Andere dingen zijn belangrijker. Nou, dat is dan in ieder geval de winst voor vandaag!
Marijke woont sinds januari 2017 in Cambodja. Zij zal daar gaan werken als ergotherapeut om mensen met een beperking te helpen.